De ontwikkeling van de jongere hangt af van de ruimte die deze op school en thuis krijgt om op zijn eigen wijze te ontwikkelen. Hoe wordt het kind gezien? Is er aandacht voor wat hij of zij nodig heeft? Hoeveel leerervaring mag het opdoen door het op zijn eigen manier te doen? Ben je als verzorgende ouder snel geneigd om alles over te nemen of geef je de kans om zelf te ontdekken hoe dingen werken in het leven? Het is belangrijk dat er een stabiele thuis situatie is met vertrouwen in het kind. Dat er begrip op school is bij de docenten. Dalen van niet lukken kunnen ontstaan bij een verschil in visie hoe iets moet of bij gebrek aan inzicht hoe het wel geleerd kan worden. De pieken als je ziet dat iets lukt, dat er een ingenieus plan is uitgedacht wat uitvoerbaar is. Regie geven door dingen die kunnen zelf te laten uitvoeren. Ook al gaat het soms wat chaotisch of met weinig structuur. Beter zelf doen en ervan leren dan teveel overnemen wat leidt tot passiviteit en het niet opdoen van leerervaring.

Martine Delfos stelt in haar visie dat de ontwikkeling eerst sterk cognitief verloopt en later pas sociaal emotioneel. Zo werd ik op de leeftijd van mijn toen 3 jarige zoon als oppas voor zijn kinderen gevraagd want hij zou in de buurt blijven wonen dat was handig. Blijkbaar ging dat om in zijn hoofd tijdens het spelen in de zandbak. Aan de buitenkant zie je als moeder een rustig spelende jongen,  zijn binnenwereld was volop oplossingen voor de verre toekomst aan het bedenken.

Bij het leren van een nieuwe vaardigheid verloopt het anders. Ik wil het alleen doen schreeuwt het kind met autisme in zijn binnenwereld. Deze visie zag ik aan het verzet en weerstand in het hele lichaam. Dat vond ik een moeilijk moment als moeder hoe kan dit gebeuren? Je hoeft geen voorbeeld of goed advies niks niet. “Nee hoor want als jij zegt hoe het moet vind je dat ik het niet kan.” Ja precies maar dat is toch ook hoe de situatie is en wat is daar erg aan? Je kind is op dat moment nog jong dus het is niet zo vreemd dat hij verschillende vaardigheden nog niet beheerst. Als moeder kun je dat hem zo leren. Maar leren gaat op een eigen manier, dat inzicht kreeg ik ook pas later waardoor het ons weleens strijd heeft gegeven.

Het werkt voor hem om eerst stappen te bedenken van controle, alles moet precies tot in detail worden uitgedacht. Deze stappen worden zorgvuldig afgewogen om zekerheid te krijgen. Want precies je hebt geen idee wat je moet doen maar gaat het zelf uitdenken. Je zoekt naar zekerheid door het plan in je hoofd tot in detail uit te denken want in denken ben je goed. Daarna ga je die stappen uitvoeren als je zekerheid hebt dat het je lukt. In het dal van niet kunnen spatten de emoties om je heen die zijn duidelijk voelbaar voor de omgeving. Vanuit je dal van niet kunnen werk je toe naar je piek van totale controle. En je hebt regelmatig balans momenten nodig om weer in rust modus te komen.

Voor de buitenwereld om je heen, en ook voor mij als moeder komen dingen weleens als een donderslag bij heldere hemel. Soms zijn plannen goed uitgedacht tot in detail, soms zijn wat essentiële zaken vergeten binnen het plan. Die werkelijkheidsgesprekken die we dan hebben geven frustratie en soms ook onbegrip, waarom mag het niet precies zoals ik wil? Als je alleen “out of the box” denkt en alles op je eigen manier wilt kom je ergens de buitenwereld tegen die je plan voor je gevoel tegenwerkt. En de buitenwereld heeft er soms een heel goede reden voor.

Het plan voor het veranderen van zijn kamer was zo’n punt waar een heel goede reden was om het plan niet te kunnen doen. We hebben niet overlegd over wat hij precies bedoelde met “veranderen van zijn kamer”, ik dacht aan een ander kleurtje op de muur, natuurlijk ben ik positief over dat plan. Maar verandering van zijn kamer betekende voor hem het plaatsen van twee dakkappellen voor meer ruimte en licht. Maar mam je was toch positief? Ik was positief totdat ik precies wist wat je plan was, dit kost zoveel geld dat heeft je moeder niet beschikbaar. Dit heeft maanden gespeeld, het ging niet uit het hoofd, hij had het perfect uitgedacht dat het bouwkundig gezien kon maar waarom het dan niet mocht kon hij moeilijk begrijpen.

Zelf op zijn eigen manier willen leren, dat vindt school vaak niet zo leuk. Ik kon daar als moeder wel in meegaan met huiswerk als we aardrijkunde gingen leren bijvoorbeeld. We bedachten figuren, een route over de landkaart waarop hij dan de plaatsen kon noemen die er lagen. Dan lukte het wel om ze te onthouden. Steeds hetzelfde figuur aflopen en dan die strategie ook op de toets gebruiken. Dat hielp tegen het in paniek raken bij het maken van de toets omdat hij anders dacht het niet meer te weten. Volg het figuur, de bekende route en je weet het. Hij leerde altijd voor een 10 maar haalde vaak maar een 6 of 7. Dat gaf hem frustratie. Het steeds weer bespreekbaar maken en aanmoedigen om de motivatie te houden om huiswerk te maken. Dat is tot de dag van vandaag een aandachtspunt. Uiteindelijk als er niet altijd de inzet uitkomt die de tiener erin stopt werkt het niet mee aan gemotiveerd blijven voor schoolwerk.

Ik heb geleerd om vooral de positieve visie benadrukken. Dat stimuleert om vooral door te gaan. En dat is wat je wil, doorgaan met levenservaring opdoen. Het is normaal dat dingen weleens wat tegen zitten maar gericht zijn op wat wel lukt geeft een ander gevoel aan beide partijen. Daarmee incasseer je de momenten dat het niet helemaal gaat zoals het zou moeten gaan.