Als je de wereld bekijkt met de gedachten van iemand met autisme dan is de waarneming om hen heen anders. Hierdoor worden gebeurtenissen met een andere impact ervaren. De interpretatie van dingen die om hen heen gebeuren zien ze met meer details. En als bij al die details en nuances keuzes zijn gemaakt dan pas ontstaat een beeld van de situatie. De werkelijkheid is opgebouwd vanuit alle details of ze nu wel of niet met de situatie te maken hebben. Of ze nu wel of niet kloppen met de werkelijkheid. Als mensen zonder autisme de wereld of situaties bekijken, nemen ze waar vanuit een ander perspectief. Als je begint te kijken vanuit een helikopter en dan langzaam inzoomt naar wat meer details, dan heb je een beeld van een situatie gecreëerd. Een ieder komt op zijn eigen wijze tot de werkelijkheid. Als deze twee werkelijkheden bij elkaar komen kunnen beide waarnemingen, de autisme waarneming en de niet autistische waarneming, een ander beeld vormen van dezelfde situatie.

Ik heb me weleens verbaasd als moeder. Als je details sterk uitvergroot kom je tot een andere werkelijkheid. Je komt uiteindelijk ook in een werkelijkheid die niet meer overeenkomt met hoe de oorspronkelijke situatie bedoeld is. Deze waarheidsgesprekken heb ik vaak met mijn zoon gehad. En in deze gesprekken vraag je je regelmatig af wie heeft er gelijk? Eigenlijk is je doel dat degene met autisme de juiste inschatting van de werkelijkheid kan invullen of begrijpen, maar daar ontbreekt het juist aan. De ervaring van de werkelijkheid is anders. Het verschil zit hem in de ongelooflijk grote hoeveelheid details die verwerkt moeten worden en weleens een andere afslag nemen, vaak te vroeg of ze worden niet ingevuld.

Zo liep ik wat jaren geleden met mijn zoon de trap op al pratend, ik met een zware wasmand onder een arm hij gezellig kletsend voor mij uit. Ineens stopt het gesprek hij klapt dicht. Wat is er aan de hand waarom stop je met praten? Je klinkt boos zei hij, ja maar ik ben niet boos ik praat met je. Maar toch klink je boos. Zijn kamerdeur slaat dicht, einde gesprek. Mijn stem verandert op het moment dat ik de trap oploop met ook nog eens die heel zware wasmand onder mijn arm. Je hoort de inspanning in mijn stem, daardoor praat ik anders, ik ben niet boos. Dit leg ik hem later uit als er het vertrouwen is dat ik niet boos ben.

Voor het besef van werkelijkheid is het ook goed om in te zien dat er verschillende waarheden kunnen zijn over een situatie. Het is maar net vanaf welke kant je aan komt fietsen bij je huis bijvoorbeeld. Sta je met je gezicht naar de voordeur dan zit de woonkamer links, sta je met je rug naar de voordeur dan zit de woonkamer rechts, in  beide situaties wordt de waarheid gesproken alleen de details van de waarneming zijn anders.

Als je in situaties alle details waarneemt raak je het overzicht regelmatig kwijt, de essentie van wat mensen zeggen, wat er van je verwacht wordt. De grote lijn van je levensdoel wordt overspoelt door alle details. Je kunt soms bepaalde stappen niet zetten, of moeilijk op tijd komen omdat aan alle details gedacht moet worden. De helikopterview, daar hebben mensen met autisme moeite mee! En dat merken ze de hele dag.