Dat is een mooie uitspraak van mijn moeder! Het gaat niet over een puber maar over een pup. Een labradoedel van 6 maanden. Jong, enthousiast, blij, energiek, sterk, probeert dingen uit, gaat klieren als hij zich verveelt. Hou je hem wel als je hem uitlaat? Ja hoor als ik eerst zie wat hij ziet houd ik hem kort, dan blijft hij ook bij me. Ik houd hem dichtbij me, dan hoef ik hem niet te corrigeren.

Is een puber niet net als een jonge hond? Jong, enthousiast, blij, energiek, sterk, probeert dingen uit, gaat klieren als hij zich verveelt of dingen niet lukken. Zijn enthousiasme prijs je ookal schiet dat weleens door naar euforie. Zijn kracht en blijdschap bewonder je en moedig je aan. Je beseft doordat hij jong is hij nog niet alles kan overzien maar er wel bij wil horen en het leven uitprobeert. De puber zoekt grenzen op, je geeft een vingerlengte toe en ze pakken je hele hand want je had toch ja gezegd. In een iets andere context dan wat jij nu interpreteert heb ik ja gezegd, dat is dan de kanttekening.

Als je dingen al vooruit kunt zien of in gevoel kunt voorspellen kun je er al over in gesprek, om vervolgens wat weken later te horen hoe de situatie met de betreffende vriend verder is gegaan, dat je intuïtie klopte. Levenservaring heet dat, en dat heb je als ouder nu eenmaal iets meer dan je puber.

De puber met autisme wil ook zelfstandig in het leven gaan staan maar kan zeker nog niet alles overzien. Zit regelmatig met zichzelf in de knoop hoe hij of zij zichzelf gemotiveerd en geactiveerd krijgt om taken te volbrengen die voor anderen van deze leeftijd vanzelfsprekend zijn. Dit alles met gezonde tegenzin. Zoals een stukje zelfzorg en het bewustzijn over wat belangrijk voor hem of haar is.

De pubertijd is een fase van losmaken van de ouders en het zelfstandig kunnen gaan functioneren, daar is een bepaalde mate van zelfredzaamheid voor nodig. De puber met autisme heeft ook die drang maar nog niet de vaardigheden om het allemaal zelfstandig te volbrengen. Mist vaardigheden om structuur te houden, mist de motivatie of inzicht om zichzelf te organiseren. Er kan sprake zijn van een zeer beperkte interesse en een voorkeur voor slechts één onderwerp waardoor de drive ontbreekt om aan het grote geheel te werken. Waarom is wat ik nu leer op school belangrijk voor later, ik wil toch alleen met computers werken?

De persoonlijke vaardigheden van werk op orde houden en zorgen voor structuur in de dingen die van de puber anno 2021 gevraagd worden kunnen een probleem zijn. Ik zie dat de mate van zelfstandigheidsontwikkeling die de jongere met autisme wel of in mindere mate heeft doorgemaakt, hem helpt of in de weg zit bij het ontwikkelen door de fase van de puberteit. Deze ontwikkelingen naar zelfstandigheid worden ook wel de executieve functies genoemd.

Als je minder vaardigheden beheerst om voor jezelf en je spullen te zorgen kom je als puber, die alles alleen wil doen in de problemen. Als er dingen in een vergaand stadium van chaos zijn of mislukt zijn, is er in de vlaag van paniek en stress een opening. Als de puber voor het gevoel op het randje van de afgrond staat, niet meer kan overzien wat hij moet doen, dan komt er wel een hulpvraag of beter gezegd een noodkreet.

Dan staan ze weer dichtbij je, mag je begeleiden in het maken van keuzen en kun je ook samen terugkijken op de vorige keuze en waarom het wel of niet werkte. Soms is het gewoon pech, soms is het de onkunde van de jongere. Vaak is het de schuld van de ander in de ogen van de puber. De wereld waarin de puber met autisme staat rekent gewoon heel hard af met dingen die verkeert zijn aangepakt of niet zijn gedaan of vergeten zijn. Soms zitten opdrachten anders in het hoofd of wel zijn ze wel gemaakt maar het is onduidelijk waar. Dan ben je als moeder de buffer tussen de harde wereld, de onkunde van de puber met autisme en is er een opening voor een gesprek en advies. Vanuit de rust die ontstaat na de paniek kun je samen opnieuw de route bepalen.